Ik kan niet goed slapen. Hoe ongezond is dat eigenlijk?

Zijn bij jou elke dag ook alle pijlen weer gericht op de nacht die komen gaat, om je opgebouwde slaaptekort een klein beetje in te halen? Kun je de laatste keer niet meer herinneren dat je een hele nacht hebt doorgeslapen en ‘s morgens‘als nieuw’ wakker werd? Dan heb je alle reden om op zoek te gaan naar manieren om je nachtrust te verbeteren. Dat is niet alleen nodig om te zorgen dat je niet half slaapwandelend je dag door komt, maar voor werkelijk álles in je gezondheid. Iedereen heeft slaap nodig om niet ziek te worden, weerbaar te zijn tegen infecties, voor een helder brein waarmee je kunt presteren op het werk, voor een optimaal spierherstel na een workout, en simpelweg om het beste uit elke dag te kunnen halen.

Hoeveel mensen hebben slaapproblemen?

Slaap. Zo vanzelfsprekend, maar toch een probleem bij zoveel mensen.In 2017 liet het CBS met een enquête onderzoeken hoe het met de slaapgezondheid van de Nederlanders gesteld is. Hierin gaf maar liefst 20% van alle mensen van 12 jaar en ouder aan dat zij slaapproblemen ervoeren. Zij hadden moeite om in slaap te vallen, door te slapen of werden te vroeg wakker. 10% had zelfs heel veel slaapproblemen![1] Slaaptekort is geen onschuldig fenomeen waarvan je alleen maar een beetje moe en minder scherp wordt. Het is een van de belangrijke ziekmakers in de maatschappij. Niet voor niets worden slaapproblemen al langer beschreven als een ‘volksgezondheidsprobleem’ dat onvoldoende aandacht krijgt[2].

Als je een nacht niet goed hebt geslapen merk je de gevolgen vaak al snel. Toch is die vermoeidheid of sombere stemming voor de meeste mensen overkomelijk en niet altijd een reden om gelijk maatregelen te nemen. Met een kopje koffie extra komen zij de dag wel door zonder al teveel beperkingen. Toch bouwen de risico’s voor de serieuzere problemen zich op. Je  voelt ze niet altijd aankomen tot ze er ineens blijken te zijn. En die gevolgen zijn niet mis. Diabetes en zelfs ziektes zoals Alzheimer en Parkinson kunnen door slaapproblemen ontstaan. Alle hens aan dek dus, als je niet goed kunt slapen!

Wat is goed slapen en wat niet? Wat zijn de risico’s van een slechte slaapgezondheid?

Weet je niet zeker of jouw slaap voldoet aan de richtlijnen van een goede slaapgezondheid? De in 2014 geformuleerde definitie van slaapgezondheid omvat de vijf definities van een goede slaap en luidt als volgt:

“Slaapgezondheid is een multidimensionaal patroon van slaap-waakzaamheid, aangepast aan de individuele, sociale en omgevingsbehoeftes, die de fysieke en mentale welzijn bevordert. Een goede slaap wordt gekarakteriseerd door subjectieve tevredenheid, geschikte timing, adequate duur, hoge efficiëntie en aanhoudende alertheid tijdens de wakkere uren” [3]

De vijf definities van een goede slaap uitgewerkt:

• Slaapduur: de totale slaapduur per dag. Uit slaaponderzoeken blijkt dat een slaapduur van 7 tot 8 uur per nacht voor de gemiddelde volwassenen de meest optimale gezondheidsvoordelen heeft. Een kortere of juist langere (dan 9 uur) nacht worden juist weer in verband gebracht met negatieve uitkomsten.
• Slaapcontinuïteit of efficiëntie: het gemak om in slaap te vallen of terug in slaap te komen. Het ’s avonds in slaap vallen zou tien tot maximaal 20 minuten mogen duren.
• Timing – de plek van het blok slaap binnen een 24-uur durende dag. De behoefte aan dutjes overdag of een slaappatroon dat erg vroeg of juist erg laat is waardoor het soms niet mogelijk is op een normale manier mee te doen aan de maatschappij wijzen op een slaappatroon dat afwijkt van het natuurlijke bioritme en brengt risico’s met zich mee.
• Alertheid / slaperigheid: de eigenschap om aandacht en waakzaamheid te behouden of te moeten dutten. Je alertheid overdag beïnvloed je prestatievermogen op alle gebieden. In het verkeer kan slaaptekort dezelfde effecten hebben als alcoholgebruik en daarmee het risico op ongevallen vergroten.
• Tevredenheid/Kwaliteit: de subjectieve beoordeling van goede of slechte slaap. Niet uitgerust wakker worden geeft aan dat de verschillende fases van de slaap niet optimaal zijn doorlopen.

Verstoringen op alle vijf hierboven opgesomde punten worden in verband gebracht met gezondheidsproblemen:

• vervroegde sterfte
• verstoorde glucose stofwisseling (insulineresistentie)
• diabetes (suikerziekte)
• coronaire hartziekten
• depressies
• verstoorde mentale en fysieke prestaties
• een verhoogd risico op ongelukken.
• Verhoogd risico op infecties

Waarom word je ziek van slaaptekort?
In het rijtje van hierboven staat een enorme verzameling van ziektes en aandoeningen waar werkelijk niemand blij van wordt. Door op tijd én goed te slapen nemen we een belangrijke risicofactoren voor deze aandoeningen weg. Slaap speelt nu eenmaal een sleutelrol bij het gezond houden van ons lichaam[4]:

• Slaap is dé voorwaarde is om alle hoekjes en kiertjes van je hersenen van een grote schoonmaakbeurt te voorzien. Bij kwalitatief slechte slaap of onvoldoende slaap hopen afvalstoffen op in het brein.
• Bij slaapgebrek degenereren zenuwcellen (neuronen) langzaam maar zeker, omdat ze voortdurend actief zijn. Ze worden daardoor minder werkzaam.
• Tekort slaap leidt ook tot problemen in de gevoeligheid voor allerlei boodschapperstoffen (hormonen en neurotransmitters) die je lijf nodig heeft om normaal te kunnen functioneren. Je lichaamscellen kunnen dan steeds minder goed met elkaar communiceren.
• Schade in cellen die ontstaat door afvalstoffen of vrije radicalen, agressieve stoffen die vrijkomen bij allerlei stofwisselingsprocessen, wordt gerepareerd door enzymen die alleen actief kunnen worden wanneer je slaapt. Celschade is een belangrijke oorzaak van veroudering en achteruitgang.
• ’s Nachts wordt er ook gereorganiseerd, krijgen gedachtes en ervaringen een plekje en laadt je brein zich op voor weer een nieuwe dag. Zonder voldoende slaap kun je minder goed onthouden, je concentratievermogen neemt af, je stemming is afwijkend, je bent vermoeid en misschien wel niet vooruit te branden

Conclusie
Neem geen genoegen met een slechte slaap. Maak van slaap een dagelijkse prioriteit en houd een duidelijk dag-nacht ritme aan. Er is niets belangrijker dan slaap, ook al doet de 24-uurs maatschappij soms anders denken. En lukt het ondanks het aanhouden van een duidelijk ritme nog niet om de slaap te vatten? Lees dan eens dit blog of deze, voor de belangrijkste tips en tricks voor een goede slaap!

Gelijk van start? Met Sleep Tight begin je elke nacht goed. Meer weten? Kijk dan [HIER].

---

[1] CBS nieuws, Eén op de vijf meldt slaapproblemen.

[2] Buysse DJ. Sleep health: can we define it? Does it matter?. Sleep. 2014;37(1):9-17. Published 2014 Jan 1. doi:10.5665/sleep.3298

[4] Eugene AR, Masiak J. The Neuroprotective Aspects of Sleep. MEDtube Sci. 2015;3(1):35-40.